Czy zreformowana liturgia jest godna?

Pytanie dotyczy dwóch kwestij:

• wprowadzenie, a właściwie zarządzenie Novus Ordo, oraz
• jego sprawowanie

Ponadto należy odnośnie jednego i drugiego odróżnić

• legalność
• ważność
• godziwość
• godność

Z kolei każdy z tych aspektów należy rozpatrywać odnośnie materii i formy.

Wprowadzenie czyli zarządzenie mszału z 1969 (Novus Ordo Missae) jest - jak każdy tego typu akt - aktem rządzenia (munus regendi). Tym samym jego legalność zależy formalnie od posiadania władzy w tej dziedzinie czyli kompetencji. Materialnie legalność zależy od przedmiotu tego aktu, czyli od tego, co on zarządza. Formalnie Paweł VI jako papież mógł legalnie zarządzić do użytku wydany przez siebie mszał, który stanowi materię tego aktu rządzenia. Materią tego aktu nie są prawdy wiary, ani nawet nic, co wykracza poza Tradycję liturgiczną Kościoła, gdyż papież nie ma władzy ani tworzenia, ani ustanawiania prawd wiary (może i powinien je głosić oraz definiować, tzn. zobowiązująco określać i podawać ich rangę dogmatyczną, oczywiście nie zmieniając tej rangi), ani też odrzucania czy tworzenia Tradycji czy to Boskiej, apostolskiej czy kościelnej.

Wiąże się z tym kwestia, czy i na ile mógł zakazać używania mszału wcześniejszego, tudzież czy faktycznie zakazał, ale jest to osobny temat.

Ważność tego zarządzenia zależy zarówno formalnie od faktycznie posiadanej władzy, jak też od  materialnie od przedmiotu. Innymi słowy: oprócz legalności posiadanej władzy, obowiązywalność zależy od zarządzanej treści, gdyż ta podporządkowana jest kryteriom odnośnie zawartości teologicznej zarządzanego mszału. W treści można odróżnić poszczególne tezy. Dla ich ważności czyli obowiązywalności nie wystarczy legalność zarządzenia mszału pod względem formalnym. Istotny jest aspekt materialny, konkretnie: czy treść, czyli poszczególne tezy są zgodne z prawdami wiary katolickiej.

Godziwość formalna oznacza zgodność samego aktu z istotą oraz zakresem władzy papieskiej, które są określone zwłaszcza w konstytucjach dogmatycznych Pastor aeternus oraz Lumen gentium. Materialna godziwość zależy od zgodności treści mszału zwłaszcza z prawdami wiary katolickiej, ale także z treścią wcześniejszych mszałów, zwłaszcza Missale Romanum św. Piusa V.

Godność należy rozpatrywać zarówno odnośnie aktu zarządzenia mszału jak też odnośnie samego mszału. Formalna godność zarządzenia polega na zgodności z zakresem obowiązków urzędu papieskiego. Natomiast materialna godność tego aktu zależy od jego kwalifikacji moralnej, którą wyznacza zarówno obiektywne prawo moralne jak też subiektywne czynniki, czyli stan wiedzy czyli świadomości, oraz intencje.

Godność samego mszału należy rozumieć w sensie przenośnym, ponieważ mszał sam w sobie jako rzecz nie podlega ocenie moralnej (każda rzecz jest dobra pod względem istnienia). Można jednak mówić o godności mszału w znaczeniu rezultatu działań ludzkich, w tym wypadku zwłaszcza papieża, a pośrednio także osób, które ten mszał napisały. Formalna godność tego rezultatu dotyczy sposobu jego powstania. Warto tutaj przytoczyć choćby jeden przykład podany przez jednego z uczestników prac nad reformą liturgii, słynnego teologa x. Louis'a Bouyer'a, który w swoich wspomnieniach opisuje, w jaki sposób główny architekt reformy, abp Annibale Bugnini, oszukiwał zarówno swoich współpracowników jak też papieża (więcej w temacie tutaj):

Tym samym pewne jest, że mszał wydany przez Pawła VI powstał niegodnie.

Materialna godność mszału zależy od jego treści, czyli zgodności zwłaszcza z prawdami wiary - pod względem pełności i precyzji - jak też z Tradycją liturgiczną i pobożnościową Kościoła.

W rozpatrywaniu sprawowania Novus Ordo należy odróżnić między celebransem i uczestnikami, aczkolwiek aspekty się częściowo pokrywają. Tu odpowiedź jest dość prosta.

Zarówno celebrans jak też wierni uczestniczą w sprawowaniu Novus Ordo legalnie z powodu podległości władzy Pawła VI i jego następców.
Uczestniczą także ważnie, oczywiście zakładając ważność sakramentalną danej celebracji, która zależy od zwykłych warunków (jest to osobny temat).
Celebrans sprawuje Novus Ordo godziwie, o ile wynika to z subiektywnego posłuszeństwa, w nieświadomości problemów prawnych, teologicznych i pastoralnych z tym związanych. Podobnie wierni, zwłaszcza jeśli nie mają realnej możliwości uczestniczenia w liturgii tradycyjnej.
Godność sprawowania zależy od stanu duszy celebransa, to znaczy od świadomości problemów, ale także od realnej możliwości ich uniknięcia. Dochodzi tutaj kwestia uniknięcia poważnego zła w razie odmowy sprawowania Novus Ordo. Podobnie ze strony wiernych godność ich uczestniczenia zależy od stanu duszy, czyli zwłaszcza stanu łaski uświęcającej oraz zasadniczej orientacji życiowej, czyli dążenia do prawdy i dobra moralnego.