Czy kapłana zawsze obowiązuje strój duchowny?

Pytanie jest dość złożone i ma wymiar zarówno prawny (kanoniczny) jak też moralny, tzn. odnośnie grzechu. 

Kapłana katolickiego obowiązują te same normy niezależnie od rodzaju czy miejsca działalności. Kodeks Prawa Kanonicznego nakazuje noszenie odzienia duchownego, które jest bliżej określone w normach wydanych przez konferencję biskupów danego kraju oraz uprawnione zwyczaje lokalne:

Oznacza to, że ordynariusz miejsca powinien czuwać nad przestrzeganiem tego kanonu przez jemu podległych duchownych. Jego stosowanie jest bliżej określone w prawie diecezjalnym lub ponaddiecezjalnym (na poziomie konferencji biskupów). Przestrzeganie tego prawa obowiązuje pod grzechem podobnie do innych przepisów prawa kanonicznego. Ciężar grzechu także zależy od zwykłych warunków (ciężar materii, świadomość, własnowolność).

Tym samym biskup miejsca nie ma prawa udzielić dyspenzy od noszenia stroju duchownego w ogóle, może jednak bliżej określić rodzaj tego stroju, tzn. nie musi to być sutanna, jednak musi to być ubiór wskazujący jednoznacznie na przynależność do stanu duchownego w Kościele katolickim.

Jedynie w sytuacji nadzwyczajnej, jak prześladowania czy specjalne, wyjątkowe zadania, możliwa jest dyspenza - czyli pozwolenie biskupa dla danej osoby oraz sytuacji - na nieużywanie stroju duchownego.

Prawo kanoniczne generalnie zabrania duchownym działalności typu świeckiego:

Działalność dydaktyczno-naukowa w dziedzinach czysto świeckich nie jest wprawdzie wyszczególniona, jednak kanony te należy odnieść na zasadzie analogii: jakakolwiek działalność świecka, tzn. nie wynikająca z władzy święceń czyli sakramentalnej, jest albo zabronia bez wyjątku (can. 285 § 1 - 3), albo dozwolona jedynie za pozwoleniem ordynariusza (can. 285 § 4; can. 286). Wynika to z natury i charakteru święceń oraz przynależności do stanu duchownego: istotą i celem jest działanie dla zbawienia dusz, nie cele doczesne.

Teoretycznie możliwa jest sytuacja, że dany duchowny zmuszony jest do wykonywania pracy świeckiej na własne utrzymanie, tzn. gdy wierni czy przełożony nie jest w stanie zapewnić godziwych i skromnych warunków egzystencji. Jednak także wtedy obowiązuje ubiór duchowny, o ile da się to pogodzić z charakterem i wykonywaniem pracy (np. do ciężkiej pracy fizycznej nieodpowiednie jest ubieranie sutanny).