Czy uznawanie Vaticanum II jest konieczne do bycia w Kościele?

 

Niedawno przez media przeszła burza w związku z wypowiedzią Franciszka podczas audiencji dla "biura katechetycznego" Włoskiej Konferencji Biskupów z okazji 60-lecia jego powstania. Odnośny fragment wypowiedzi jest raczej dodatkiem na żywo do oficjalnego przemówienia, o czym można wnioskować ze stylu (źródło tutaj, min 4:12 do 5:53). Oto tłumaczenie (własne):

"Sobór jest Magisterium Kościoła. Albo jesteś z Kościołem i tym samym idziesz za soborem, a jeśli nie idziesz za soborem albo go interpretujesz na swój sposób, jak ty chcesz, to nie jesteś z Kościołem. Powinniśmy być w tym punkcie wymagający, surowi. Soboru nie można negocjować, żeby mieć więcej tego... Sobór i tyle. To jest ten problem, że żyjemy w wybiórczości soborów i to się powtarzało w ciągu historii z innymi soborami. Co do mnie, to często myślę o grupie biskupów, którzy po Vaticanum I odeszli, i grupie świeckich, żeby kontynuować 'prawdziwą doktrynę', która nie jest tą, co doktryna Vaticanum I: 'my jesteśmy prawdziwymi katolikami'. Dzisiaj święcą kobiety. Takie to przylgnięcie surowe, żeby strzec wiary, bez Magisterium Kościoła zaprowadzi cię do ruiny. Proszę, żadnego ustępstwa dla tych, którzy dążą do prezentowania katechezę, która nie byłaby zgodna z Magisterium Kościoła." 

Jak widać, wypowiedź ta nie jest całkiem tym, co wykrzyczały media świeckie i modernistyczno "katolickie". Owszem, Franciszek - zresztą po raz kolejny - zaatakował tych, którzy sprzeciwiają się nowościom wprowadzonym przez Vaticanum II i po nim. To jest główna myśl - a właściwie zamysł i cel - tej wypowiedzi. Druga główna myśl to podkreślenie, że Vaticanum II jest Magisterium Kościoła. Reszta jest pomieszaniem faktów i fantazji, prawdy i fałszu. Dlatego koniecznych jest kilka uwag:

1. Już samo mówienie o "soborze" bez określenia, że chodzi o Vaticanum II, wskazuje na nieporozumienie. W Kościele nie ma jednego soboru, lecz jest w sumie aż 21 uważanych w teologii katolickiej za ekumeniczne (czyli powszechne), oraz wiele soborów partykularnych, które także miały i mają swój wkład w nauczanie i życie Kościoła. 

2. Stąd wynika, że Kościół nigdy nie szedł i nie idzie za jednym soborem. Co niegdyś i przez wieki było prawdą, nie może przestać nią być. Tym samym katolik musi słuchać i iść za wszystkimi soborami, nie za jakimś jednym wybranym. 

3. Owszem, istnieje poważny problem polegający na tym, czy i jak można pogodzić niektóre zdania zawarte w dokumentach Vaticanum II z dotychczasowym nauczaniem Kościoła, czy to soborów czy papieży. Skoro Kościół nie zaczął się na Vaticanum II i katolik zobowiązany jest słuchać wszystkich soborów, to jest to problem fundamentalny. Na pewno rozwiązaniem nie jest odrzucenie poprzednich soborów, jak chcą i praktykują moderniści, pozornie na korzyść Vaticanum II. Jeśli by jeden sobór upoważniał do odrzucenia wszystkich innych, to na jakiej podstawie można wykluczyć, że także Vaticanum II zostanie odrzucony przez następny sobór? A jeśli każdy następny sobór miałby prawo odrzucenia poprzednich, to gdzie jest prawda oraz nieomylność i niezniszczalne trwanie Kościoła? Czyż nie oznacza to podważenie autorytetu każdego soboru, także przyszłego? To są fundamentalne pytania eklezjologiczne. Nie ma to nic wspólnego z negocjowaniem. Chodzi o istotę instytucji soboru oraz jej miejsce w życiu Kościoła. 

4. Jak najbardziej słuszne jest wymaganie, by katecheza była zgodna z Magisterium Kościoła. Istotne jest jednak określenie, czym jest Magisterium Kościoła. Na pewno jest ono czymś znacznie więcej niż nauczanie Vaticanum II, gdyż Kościół nie zaczął się dopiero wraz z nim. Innymi słowy: prawdziwie katolicka katecheza musi być zgodna z Magisterium Kościoła na przestrzeni 20 wieków, gdyż Kościół tyle trwa. 

5. Porównanie do biskupów, którzy odrzucili nauczanie Vaticanum I o nieomylności papieskiej, jest zupełnie nietrafne. Otóż na poparcie swojego sprzeciwu nie mieli żadnych dokumentów dotychczasowego Magisterium Kościoła, ani nawet Ojców i Doktorów Kościoła. Ich opór nie miał więc żadnych podstaw teologicznych, a jedynie polityczne oraz - używając współczesnego określenia - ekumeniczne, to znaczy wzgląd na protestantów czy innych heretyków i schizmatyków. Zresztą oni wcale nie nazywali się prawdziwymi katolikami, lecz starokatolikami. 

6. Cyniczne mówienie o "prawdziwej doktrynie" i "prawdziwych katolikach" nie świadczy bynajmniej o szacunku ani dla prawdy, ani dla doktryny, ani dla katolików. Jeśli ktoś uważa, iż druga osoba nie jest w prawdzie, to ma moralny obowiązek to wykazać. Natomiast szydzenie z pojęcia prawdziwości nie świadczy ani o miłości bliźniego, ani o przekonaniu co do prawdziwości własnych przekonań. Wskazywanie na obowiązek posłuszeństwa "soborowi" niczego tutaj nie rozwiązuje, gdyż Kościół nie jest despotyczną sektą z zakazem trzeźwego i uczciwego myślenia. 

Na koniec jeszcze odpowiedź na pytanie tytułowe. Otóż jak naucza także Vaticanum II, są następujące warunki przynależności do Kościoła Chrystusowego (według Lumen gentium, 14): 

- wyznawanie wiary przekazanej przez Apostołów

- przyjmowanie sakramentów

- zachowywanie łączności hierarchicznej. 

Jak widać, słuchanie tylko jednego soboru oraz brak odpowiedniego interpretowania go w celu pogodzenia z innymi soborami nie należy do tych warunków. Także Franciszek powinien słuchać soboru w tej sprawie, gdyż nawet papież nie ma prawa dodawać nowych warunków przynależności do Kościoła. 

Oczywiście wiąże się z tym kwestia stosunku Vaticanum II do poprzednich soborów i całego poprzedniego Magisterium. To jest kwestia komplexowa i wymaga osobnego potraktowania.