Gdzie jest miejsce fotografa w liturgii?

 

Sprawa jest prosta: w liturgii NIE ma miejsca dla fotografa. To znaczy: dla fotografa i kamerzysty nie ma innego miejsca niż dla innych wiernych świeckich. Tym samym fotograf czy kamerzysta nie ma prawa się szwędać po kościele podczas liturgii, a tym bardziej przebywać w prezbiterium, które już z definicji jest zarezerwowane dla duchownych, zwłaszcza w trakcie sprawowania świętych czynności. 

Niestety w ostatnich dziesięcioleciach rozpleniła się swawola fotografów i kamerzystów, a także duchownych w tej kwestii, czy to w postaci lekceważenia podboju prezbiterium przez panów czy panie z aparatami fotograficznymi czy kamerami podczas liturgii, czy też nawet w postaci własnego takowego zachowania, zwłaszcza podczas tzw. koncelebry w Novus Ordo. Zaczęło się to na wielką skalę dopiero za czasów Jana Pawła II, który niestety sam dawał haniebny przykład w tej kwestii. To nadużycie niestety przeniknęło także do liturgii tradycyjnej i to zarówno do tzw. indultów jak też do nieindultów (FSSPX itp.), choć może w mniejszej skali. Podkreślam: chodzi o fotografów i kamerzystów podczas liturgii, nie podczas spotkań czy audiencyj. Jest zasadnicza różnica. 

Owszem, motywem jest zarówno ciekawość i wścibskość reporterska, jak też pragnienie przybliżenia medialnego ludziom tego, co się dzieje na ołtarzu, a co - ze wszech miar słusznie - zakryte jest przed oczami szerokiej publiczności. Pierwszy motyw jest infantylny i świadczący o braku szacunku dla wydarzenia sakralnego. Drugi motyw jest tylko pozornie szlachetniejszy, gdyż bazuje na pierwszym i go rozplenia. 

Bazuje to na fundamentalnym nieporozumieniu czy raczej braku zrozumienia, czym jest liturgia, w gruncie rzeczy na pomyleniu jej z widowiskiem teatralnym czy jakąś imprezą publiczną. Ci, którzy nie widzą problemu w takim traktowaniu liturgii, powinni sobie zadać pytanie, czy chcieliby być fotografowani czy nagrywani podczas kochania się z żoną/mężem. Wszak liturgia, choć jest kultem publicznym Kościoła, jest równocześnie wydarzeniem najbardziej intymnym, najbardziej osobistym zarówno dla celebransa jak też dla zwykłego wiernego. Bez tego wymiaru wewnętrznego, najgłębiej duchowego liturgia staje się teatrem, sceną wrażeń publicznych.  

Podobną, choć szczególną postacią braku wyczucia i dyskrecji należnej świętemu wydarzeniu są filmy instruktażowe dla celebrowania liturgii tradycyjnej. Wprawdzie należy docenić zacny i słuszny cel, to jednak nie usprawiedliwia zasadniczego nieporozumienia, haniebnego dla osób duchownych, którzy wszak powinni być stróżami szacunku dla świętości liturgii. O wiele lepiej i bez zgorszenia można cel edukacyjny osiągnąć przez osobne nagranie instruktażowe, czyli dokonane poza liturgią. Tak przez wieki uczono kleryków przed święceniami (tzw. missa sicca, czyli bez postaci eucharystycznych i bez wypowiadania słów konsekracji). 

Przy obecnie dostępnej technice krążenie fotografa czy kamerzysty podczas liturgii jest zresztą zbędne. Wystarczy umieścić kamery w odpowiednich miejscach, oczywiście zachowując dyskrecję. Oznacza to, że nie wolno ich ustawiać w prezbiterium, podobnie jak nie wolno fotografowi czy kamerzyście wchodzić do prezbiterium. 

Do zasad dyskrecji i uszanowania należy również niekierowanie kamery wprost na wiernych. Także wierni zwróceni ku ołtarzowi mają prawo do szacunku w podniosłym, świętym i zarazem intymnym czasie liturgii. 

Za przestrzeganie tych zasad ponosi odpowiedzialność właściwie i ostatecznie celebrans. Nie ma on prawa dostosowywać się do liberalnych zwyczajów lokalnych czy braku dyscypliny ze strony gospodarza miejsca. Tym bardziej celebransowi nie wolno oddawać swojej kompetencji i odpowiedzialności świeckim, którzy przygotowują liturgię, jak to miało miejsce w sytuacji widocznej na powyższej fotografii. Zaniedbywanie tej sprawy świadczy o braku wyczucia i staranności odnośnie do celebracji, co jest szczególnie gorszące w wypadku kapłana deklarującego przywiązanie do liturgii tradycyjnej.